Grad Kragujevac se nalazi nekih stotinak kilometara južno od Beograda, zauzimajući svoje mesto u centralnom delu Srbije. Smešten na obalama reke Lepenice, Kragujevac ujedno predstavlja i četvrti grad po veličini u Srbiji.
Ovaj grad se prvi put pominje pod nazivom ,,Kragujevdža” i to 1476. godine u turskim spisima. Inače se smatra da naziv grada potiče od ,,kraguja” (ptice grabljivice koja se koristila za lov) i koji se između ostalog nalazi na današnjem grbu grada.
Kragujevac je za vreme turske vladavine dva puta padao pod tursku vlast, da bi ga Turci konačno napustili 1815. godine. Važna prekretnica i najznačajniji period u razvoju grada otpočeo je 1818. godine kada je Knez Miloš Obrenović Kragujevac proglasio za prestonicu Srbije. U narednom periodu grad se planski urbanizuje i teritorijalno se širi postajući upravno - politički, kulturno - prosvetni, zdravstveni, vojni i privredni centar Srbije.
Prestonica je 1841. godine premeštena u Beograd i broj stanovnika u Kragujevcu počinje da se postepeno smanjuje zbog odlaska činovnika državne uprave. U Kragujevcu su se, između ostalog, odvijale i prve radničke demonstracije u Srbiji 15. februara 1876. godine poznatije pod nazivom ,,Crveni barjak.”
Za vreme Prvog svetskog rata Kragujevac je ponovo bio prestoni grad u kojem je boravio regent Aleksandar Karađorđević i u njemu se nalazila Vrhovna komanda srpske vojske na čelu sa Radomirom Putnikom. U Kragujevcu su nastali i planovi čuvene Cerske i Kolubarske bitke koji se danas čuvaju na Vojnim Akademijama širom sveta.
Između dva rata Kragujevac ostaje revolucionarni i idejni centar radničke klase. Najveća tragedija koja je zadesila ovaj grad desila se za vreme Drugog svetskog rata 21. oktobra 1941. godine kada je zbog nemačkih gubitaka u borbi sa četničkim i partizanskim jedinicama na putu Kragujevac – Gornji Milanovac, u Kragujevcu streljano nekoliko hiljada stanovnika. Istog datuma 1944. godine, Kragujevac biva oslobođen od nemačke okupacije.
Pored bogate istorije, ovaj grad trenutno raspolože sa nekoliko kulturnih objekata koji uključuju tri muzeja, nekoliko galerija i najstarije pozorište u Srbiji, Knjaževsko-srpski teatar. Teatar je prvo pozorište u Srbiji, na čijoj je sceni svoje glumačke živote provodilo mnogo dramskih umetnika. Temelji pozorišne umetnosti u Srbiji su u 19. veku stvarani upravo ovde, kada je Kragujevac bio prestonica Srbije.
Narodni muzej poseduje etnografsku, istorijsku i arheološku zbirku i u njegovom kompleksu se nalaze konak kneza Mihaila i Amidžin konak. U muzeju ,,Stara Livnica” postoje zbirke oružja, vojne opreme, ordenja i znamenja. Takođe, preporučujemo da u Kragujevcu posetiš veliki Spomen park Kragujevački oktobar, odnosno Šumarice. Sagrađen je u znak sećanja na kragujevačke žrtve streljanja u Drugom svetskom ratu. Na ulazu u Spomen park nalazi se muzej ,,21. oktobar” u kome pored zbirki i imena streljanih možeš videti i salon antiratne karikature.
Pored Spomen parka, građani uživaju i u Eko parku Ilina voda. Eko park Ilina Voda je legat Svetozara Andrejevića iz 1900. godine, a danas je on dobar primer građanske inicijative i samoorganizovanja, jer su na ovom mestu lokalni stanovnici izgradili pravi mali Eko park, sa vrtovima, stazama, zoološkim vrtom, letnjom binom i sportskim terenima.
Ne toliko reprezentativnog izgleda, ali svakako vredna pomena je i kuća Đure Jakšića koja se nalazi u Karađorđevoj ulici u kojoj je boravio duže od godinu dana kada je predavao kragujevačkim đacima. Rušenje ove kuće je sprečeno, ali i dalje nije urađeno ništa da se ona očuva.
Prostor Kneževog arsenala, pored kulturno-istorijskog spomenika, predstavlja mesto gde se održavaju brojni muzički festivali, od kojih je najpoznatiji Arsenal Fest, koji obično traje tri dana i privlači goste iz celog balkanskog regiona.
Danas mnogi Kragujevčani žude za bogatijom i raznovrsnijom zabavom, ali i kulturnom ponudom. S tim u vidu, otvaranje UMMUS-a predstavlja vedriju promenu u životima Kragujevčana, jer od nedavno ovde mogu videti različit muzički program, izložbe, predavanja, svirke različitih bendova iz regiona, berze ploča itd.
Naposletku, ako se zaista zatekneš u ovom gradu, posle obilaska poželećeš da se ugreješ ili osvežiš uz neko piće. S tim u vezi, preporučujemo da posetiš neki od kafića koji se nalaze u ,,glavnoj” ulici ili pešačkoj zoni. Ukoliko si više za neku opušteniju večernju varijantu, pivo ili koktel, iskoristi priliku da svratiš do Umetničkog kutka, Oblomova ili Buena Viste. A ako u međuvremenu ogladniš, pravac Tapas bar!
Autorke: Jelena Svilkić, Olja Parezanović i Jana Staniševski
Fotografija: By Струјајое - Own work, CC BY-SA 3.0.