foto: Jeremy Yap (Unsplash)
Svi vole godišnjice, a sa njima i stvaranje hronika. Nije nam strano podsećanje na događaje koji su obeležili neku godinu, kao i revidiranje finalnog suda kada se radi o vrednosnim kriterijumima. To može biti nešto izrazito lične prirode (na primer, uspomena ili sećanje), dok je moguće govoriti i o manje ličnim pobudama koje su oblikovale tok istorije ili društva, poput naučnih otkrića, političkih previranja i kulturnih fenomena. Na sreću, mi ćemo ovde govoriti o jednoj temi koja nam je svima na ovaj ili onaj način bliska – o filmovima. Baš kao što istorija trajno oblikuje našu percepciju sveta i pruža nam uvid u prošle događaje, tako i filmska umetnost ostavlja svoj neizbrisiv trag na kolektivnu svest i kulturu. Ove godine, mnoga filmska ostvarenja obeležavaju značajne godišnjice, podsećajući nas još jednom na njihovu prisutnost u svetu umetnosti i zabave. Prisetimo se nekih od njih:
1. The Godfather 2 (1974)
,,Kako to misliš nisi gledao Kuma?”, čini se nezamislivo da još uvek ima onih koji nisu odgledali ovaj klasik. Ovo Kopolino remek-delo kriminalističke drame ostaje stubom modernog filma sve do danas. Pola veka nakon drugog nastavka, ono nas i dalje očarava svojom pričom o porodici Korleone i njihovoj borbi za moć. Film je poznat po svojim dubokim karakterima, složenim moralnim dilemama i besprekornoj režiji. ,,Kum 2” zaranja dublje u svet mafije i porodice Korleone, prateći (retrospektivno) razvoj mladog Vita Korleone u Njujorku, kao i njegovog sina Majkla u sadašnjoj perspektivi. Sa nezaboravnim performansama Al Paćina i Roberta De Nira, film odiše napetošću, intrigom i kompleksnošću likova, što ga i 50 godina nakon čini jednim od vrhunaca filmske umetnosti.
2. A Nightmare on Elm Street (1984)
,,A Nightmare on Elm Street”, horor koji je postao ikona žanra zahvaljujući, pre svega, genijalnoj režiji Vesa Krejvena. Sa svojom uznemirujućom pričom o mladoj devojci koja počinje da ima noćne more o serijskom ubici, film je postavio nove standardne u svetu horor žanra. Čak i 40 godina posle njegovog izlaska, njegova moć da u gledaocima pobudi strah i napetost ostaje neosporna. Zanimljivo je spomenuti da je u ovom filmu Džoni Dep ostvario svoju debitantsku ulogu.
3. Pulp Fiction (1994)
Svakako najupečatljivije Tarantinovo ostvarenje, proslavilo se svojom nekonvencionalnom naracijom, atipičnim dijalozima i nezaboravnim likovima. Možda više od svega, ovaj film ostaje sinonim za inovativnost u filmskom izrazu. Njegova isprepletana priča o kriminalu, humoru i ljudskim odnosima zapanjuje i danas gledaoce širom sveta. Baš kao u većini Tarantinovih filmova, i u ,,Pulp Fiction” možemo pronaći bogate reference na pop kulturu, obilje krvi, apsurdne završetke i, naravno, gola stopala. Za sve ljubitelje, ove godine slavimo 30 godina od njegovog izlaska.
4. Forrest Gump (1994)
,,My mama always said life was like a box of chocolates. You never know what you're going to get.”, sećate se? U pitanju je jedan od najomiljenijih filmova. ,,Forrest Gump” je priča o jednostavnom čoveku koji sasvim slučajno postaje učesnik nekih od ključnih događaja u modernoj američkoj istoriji. Pod rediteljskom palicom Roberta Zemekisa, a sa Tomom Henksom u glavnoj ulozi, ovaj film je postao klasik dugog veka.
5. Balkanski špijun (1984)
Svi već znaju za slučaj Ilije Čvorovića. Ukratko: u pitanju je jedan od najpoznatijih slučajeva u domaćoj kinematografiji, ponikao ni manje ni više nego iz pera Dušana Kovačevića. A kada se radi o Kovačevićevim delima, svedoci smo vanvremenske aktuelnosti koja odlikuje mnoge od njih. U tom pogledu nije izuzet ni ,,Balkanski špijun”, koji ove godine proslavlja 40 godina. Film prikazuje pokušaje paranoičnog Ilije Čvorovića da stane na put problematičnom podstanaru, u kom, pre svega, vidi špijuna i izdajnika. Takođe, u njemu su prisutni elementi crnog humora i političke teme, koji predstavljaju lajtmotive Kovačevićevih komedija.
6. Sivi kamion crvene boje (2004)
Radnja filma ,,Sivi kamion crvene boje” smeštena je u ratnu 1991. godinu i prati sudbinu Rastka, mladića iz Bosne, naglašene ljubavi prema kamionima, i Suzane, Beograđanke suočene sa neočekivanom trudnoćom, koja kreće put Dubrovnika ne bi li prikupila novac za abortus. Ovaj film na upečatljiv način dočarava složenost i turbulencije istorijskog trenutka uprizorenog u njemu. Treba spomenuti i to da je ovo ostvarenje osvojilo Nemačku nacionalnu nagradu za najbolji film 2004. godine, što takođe svedoči o njegovoj nesumnjivoj vrednosti.
7. Kad porastem biću Kengur (2004)
I za kraj, nismo mogli a da se ne prisetimo kultnog ,,Kengura”. Malo je onih koji ne znaju napamet po koju repliku iz ovog filma. Svakako najpoznatija voždovačka priča u istoriji domaće kinematografije, kojoj se rado vraćamo iznova i iznova.
Kao što smo spomenuli na početku, svi vole godišnjice, hteli to da priznaju ili ne. Zato požurite i bacite se na gledanje što pre; ovi filmovi ne samo da su obeležili neko prošlo vreme svojim umetničkim doprinosom, već i danas, decenijama kasnije, nastavljaju da inspirišu i zadobijaju nove generacije gledalaca. Pa tako i njihova prisutnost u filmskoj istoriji nije samo puka nostalgija za prošlošću, već i podsetnik na snagu filmske umetnosti koja nastavlja da transcendira kroz prostor i vreme.
Autor: Stefan Čizmić